عادت چیست؟
در بخش قبل گفتیم که برای ایجاد تغییرات بزرگ ، نیازی نیست کارهای بزرگ و عجیب و غریب انجام دهیم. کافی است عادات مثبت سازنده ای داشته باشیم تا به مقصودمان برسیم. در این بخش درباره عادت و نحوه شکل گیری و عملکرد آن صحبت می کنیم.
هنگامی که وارد یک اتاق تاریک می شوید ، بدون آن که فکر کنید که باید چه کاری انجام دهید، از روی غریزه به دنبال کلید چراغ می گردید. این یک عادت است. رفتاری که بارها و بارها آن را تکرار کرده اید و اکنون به طور خودکار آن را انجام می دهید.
اما عادت ها چگونه شکل می گیرند؟
مغز ما با آزمون و خطا یاد می گیرد که باید نسبت به موقعیت ها و شرایط جدید چه واکنشی نشان دهد و پس از آن که راه درست را آموخت، دیگر بدون فکر و به طور خودکار واکنش نشان می دهد.
ادوارد ثورندایک، روانشناس قرن ۱۹ام، این مسئله را با آزمایشی بر روی گربه ها نشان داد. او تعدادی گربه را در یک جعبه سیاه قرار داد. طبیعی است که گربه ها شروع کردند به تقلا کردن تا راهی برای بیرون رفتن از جعبه بیابند. تعدادی از آن ها آن قدر به دیواره های جعبه پنجه کشیدند که در نهایت ، اهرمی را یافتند که با فشار دادن آن، در جعبه باز شد و توانستند از آن بیرون بیایند.
ثورندایک آن گربه هایی را که موفق به فرار شده بودند دوباره در جعبه گذاشت و آزمایش را تکرار کرد. پس از چند بار تکرار این آزمایش، نتایج بسیار جالبی به دست آمد. ثوراندایک مشاهده کرد که گربه ها بعد از اینکه چند بار داخل جعبه قرار گرفتند، راه بیرون رفتن از آن را یاد گرفتند. در نتیجه، به جای آن که چند دقیقه برای یافتن راه خروجی تقلا کنند، مستقیم به سمت اهرم رفتند و آن را فشار دادند . بعد از حدود ۲۰، ۳۰ بار قرار گرفتن در جعبه، گربه ها توانستند به طور متوسط در ۶ ثانیه از جعبه فرار کنند. در واقع، فرآیند خارج شدن از جعبه برای آن ها تبدیل به عادت شده بود و دیگر به طور خودکار آن را انجام می دادند.
ثورندایک دریافت که رفتارهایی که نتایج لذت بخشی دارند، آن قدر تکرار می شوند تا به صورت خودکار در آیند. در مورد آزمایش گربه ها، نتیجه لذت بخش برای گربه ها به دست آوردن آزادی بود. به همین خاطر، پس از چندین بار تکرار فرآیند خروج از جعبه، این رفتار برای گربه ها تبدیل به عادت شد. این موضوع درمورد انسان نیز صدق می کند.
ما در مواجهه با مشکلات و سختی های زندگی، به دنبال راه حل هایی رضایت بخش می گردیم که در نهایت برایمان تبدیل به عادت می شوند.
در واقع، عملکرد عادت ها این گونه است:
هر عادت، با یک نشانه یا انگیزه ای برای عمل شروع می شود.
مرحله بعدی عادت، اشتیاقی برای تغییر وضعیت است.
سپس نوبت به پاسخ یا عملکرد ما می رسد.آخرین مرحله و هدف نهایی هر عادت نیز رسیدن به پاداش است.
برای مثال، رفتن به یک اتاق تاریک، نشانه ای است برای آن که کاری انجام دهیم. ما اشتیاق داریم که بتوانیم دوباره ببینیم و به همین خاطر، می خواهیم تغییری در وضعیت به وجود بیاوریم، در نتیجه، کاری که انجام می دهیم زدن کلید چراغ است. پاداشی که از انجام این کار به دست می آوریم، احساس آسودگی و آسایش حاصل از توانایی دیدن دوباره اطرافمان است.
هر عادتی از چنین فرآیندی تبعیت می کند و شما می توانید هر ۴ عامل نشانه، اشتیاق، پاسخ و پاداش را در آن تشخیص دهید.
آیا عادت دارید که هر روز صبح قهوه بنوشید؟ بلند شدن از خواب نشانه شماست. شما اشتیاق دارید که هوشیار و سرحال شوید. پاسختان این است که از تخت بیرون بیایید و فنجانی قهوه برای خود درست کنید. پاداشتان نیز احساس هوشیاری و آمادگی برای آغاز روزتان است . اما قطعا همه عادت ها خوب نیستند . اکنون که می دانید عادت ها چگونه کار می کنند، باید تمرکزتان را بر شکل دهی به عادت های خوب بگذارید.
منبع: کتاب عادت های اتمی
